Pseudoxanthoma elasticum (PXE) informatie voor artsen

Definitie

Pseudoxanthoma elasticum (PXE) is een zeldzame genetische aandoening die verschillende bindweefselstructuren aantast, met name in de huid, ogen en cardiovasculaire systeem. De ziekte wordt veroorzaakt door mutaties in het ABCC6-gen.

PXE is een zeldzame autosomaal recessieve aandoening welke verschillende bindweefselstructuren in het lichaam aantast. Elastisch weefsel in het lichaam, met name huid, ogen en bloedvaten, raakt gemineraliseerd doordat calcium in de vorm van hydroxyapatiet in het weefsel wordt afgezet.

Epidemiologie

Prevalentie: 1 op de 25.000 tot 1 op de 50.000 personen.

Overerving: Autosomaal recessief.

Pathofysiologie

PXE wordt gekenmerkt door progressieve calcificatie en fragmentatie van elastinevezels in het bindweefsel. Door mutaties in het ABCC6-gen is er een afgenomen productie van inorganisch pyrosfosfaat, een intrinsieke remmer van calcificatie. Dit resulteert in een toegenomen afzetting van calcium in de vorm van hydroxyapatiet, met name in elastine bevattende weefsels, zoals de huid, membraan van Bruch in het oog en de media van de vaatwand.

Klinische Presentatie

1. Huid
   Gele, papuleuze laesies, vaak in de nek, oksels, elleboogplooien of liezen.
2. Ogen
   Peau d’orange: fijne, geelachtige vlekken van de retina, lijkend op een sinaasappelhuid.
   Angioïde strepen: gebroken lijnen in het Bruch-membraan, zichtbaar als donkere lijnen op fundoscopie.
   Progressief visusverlies door choroïdale neovascularisaties  (CNV) of maculadegeneratie.
3. Cardiovasculair systeem
   Verhoogde arteriële calcificatie en stijfheid.
   Verhoogd risico op ischemische hartziekte, cerebrovasculaire accidenten en perifere vaatziekten.

Diagnostiek

1. Klinisch onderzoek
   Inspectie van huidlaesies.
   Fundoscopie om peau d’orange, angioïde strepen en/of  CNV te evalueren.
2. Histopathologie
   Huidbiopt toont fragmentatie en calcificatie van elastinevezels.
3. Moleculaire diagnostiek
   Identificatie van mutaties in het ABCC6-gen via genetisch onderzoek.
4. Beeldvorming
   Duplex-echografie en/of CT-angiografie om cardiovasculaire betrokkenheid te beoordelen.

Behandeling

Er bestaat (nog) geen curatieve behandeling voor PXE. De behandeling is gericht op symptoombestrijding en het voorkomen van complicaties.

1. Oogheelkunde
   Behandeling van CNV met anti-VEGF-injecties.
   Regelmatige monitoring van de visus.
2. Cardiovasculaire preventie
   Leefstijlaanpassingen: stoppen met roken, gezond dieet en voldoende lichaamsbeweging.
   Medicamenteuze therapie: bloeddrukcontrole en cholestorol verlagende  medicatie.
   Gesuperviseerde Looptherapie (GLT): bij perifeer vaatlijden Fontaine 2.
3. Huidzorg
   Advies over huidverzorging om jeuk of irritatie te verminderen.
4. Multidisciplinaire aanpak
   Samenwerking tussen dermatologen, oogartsen, internisten, vaatchirurgen en klinisch genetici.

Prognose

PXE is progressief en kan de levenskwaliteit ernstig beïnvloeden. Vroege diagnose en proactieve behandeling kunnen complicaties verminderen. Regelmatige monitoring en multidisciplinaire zorg zijn essentieel.